لباس ترکمنی مردان

بازدید: 2,673 بازدید
لباس ترکمنی مردان - ایل آنا شاپ - چارقد - روسری ارزان - روسری نخی - روسری ترکمن - روسری سنتی - خرید شال و روسری - روسری تابستانی - روسری ترکمنی - روسری ترک

لباس ترکمنی مردان ( ایل آنا )

لباس ترکمنی مردان. امروز میخواییم با سنت و لباس های ترکمنی بیشتر آشنا بشیم. خیلی از ماها به سفرهای متعددی رفتیم و جاهای زیبا و گردشگری دیدیم ولی تابحال شده پیش خودتون بگین که تاریخچه این به کجا ختم می شه؟ یا از کجا و چطوری شروع شده؟ من امروز میخوام بهتون درباره لباس ها و سنت های متعدد ترکمنی بگم.

تُرکْمَن‌ها ( روسری ترکمنی ) یکی از اقوام ترک تبار آسیای میانه محسوب می شن که در ترکمنستان، شمال غرب افغانستان و شمال‌شرق ایران زندگی می کنن. آنها تا اوایل قرن بیستم کوچ نشین بودن و به مرور در شهرها و روستاها سکونت یافتن.

بیشتر این مردم در جنوب شرقی دریای خزر و در ترکمن‌صحرا و اطراف رودخانه اترک و گرگان‌ رود زندگی می کنن. بیشترین جایی که در حال سکونت هستن در استان‌های گلستان، خراسان رضوی و خراسان شمالی پراکنده است و بندر ترکمن، گنبد قابوس، کلاله، آق قلا، گمیشان، مراوه‌تپه و اینچه‌برون زندگی میکنن.

ترکمن ها ( روسری ترکمن ) طوایف های گوناگونی دارن که هر کدام برای خود مهم ان. این طوایف : چاودر ، ارساری ، آل علی ، قره ، سالور (سالر) ، ساریق ، تکه ، گوگلان ، یموت هستن.

قبل از این که نوع پوشش ترکمن ها را بگیم بریم یه مروری از تاریخش کنیم.

تاریخچه ایران به مرور زمان تغییراتی پیدا کرده و باعث به وجود اومدن اقوام های مختلط با سنت ها و مذهب های خود شده. پوشاک ترکمن ها هم از همین قاعده پیروی کردن و میتونین نشانه های پوشاک های مختلف مثل عربی زمان ورود اسلام به ایران و تغییرات آن دیده می شه. بوروک ترکمنی، ظاهری شبیه عرقچین های دوره تیموری دارد یا آل دانقی بانوان ترکمن به همراه زیورآلات فلزی خاص آن، شکل کلاه بانوان دربار تیموری و تزیینات آن را در ذهن تداعی می کند.

در این بخش میخواهیم فقط از نوع پوشش مردان ترکمن صحبت کنیم.

پوشاک سنتی ترکمن ها

پوشاک های ترکمنی ( روسری ترکمنی ) از جنس های ابریشم‌، پوست‌، کتان‌ و پنبه‌ بودن. جنس اصیل این پوششا ابریشم بود که برای مرد و زن هیچ تفاوتی نداشت و هر دو از آن استفاده میکردن. زنان با پرورش کرم ابریشم از ابریشمشون با چرخ دستی هایشان برای تولید پارچه استفاده میکردن و با انار دانه‌، پوست‌انار، بویا، نیل‌ و دیگر گیاهان صحرایی‌ بهشون جلوه و رنگهای زیبایی میدادن.

لباس های سنتی ترکمن را میتوان به دو دسته تقسیم کرد.

لباس سنتی مردان

لباس مردان ترکمن ( روسری ترکمن) از بخش هایی همچون تن‌ پوش‌، شلوار، کلاه‌ و کفش‌ تشکیل می شود.

تن پوش ها

تن پوش ها همان بالاپوش یا لباس ما هستن که در مردان ترکمن انواع متفاوتی دارد.

دون ‌(don) 

دون ها لباس اصیل ترکمناست ( روسری ترکمنی) که مرد و زن از این استفاده میکنن اما با کمی تفاوت. دون‌ بر اساس رنگ‌ و نوع‌ بافت‌ ( لباس ترکمنی مردان ) به دو نوع ‌تقسیم می شود:

قیزیل‌دون‌ یا قیرمیز دون‌ ، که از ابریشم‌ کاملا قرمز دوخته‌ می‌شود.

قارما دون‌ ، که رنگ‌ متمایل‌ به‌ زرد داشت و رنگارنگ‌ و راه‌ راه‌ و فاقد بافت یکنواخت است.

( روسری ترکمن ) حاشیه های این دون ها رو سوزن دوزی میکنن که بهشون الاجا میگن. این نوار از دو نخ‌ تافته‌ سیاه‌ و سفید یا تیره‌ و روشن‌ دوخته میشود. دور کمرشون هم شال میبندن که گاهی وقتا شال های زیبا و تزیین شده از نقره ان که بهشون قوشاق و یا تیرمه‌ شال‌ میگن.

لباس ترکمنی مردان - ایل آنا شاپ - چارقد - روسری ارزان - روسری نخی - روسری ترکمن - روسری سنتی - خرید شال و روسری - روسری تابستانی - روسری ترکمنی - روسری ترک

چأکمن ‌

چاکمن هم بالاپوشی بلند تر از کت هاشون هست که از کرک شتر ساخته شدن.( روسری ترکمنی ) چند تا نمونه از این چاکمن ها: اینچه‌ چأکمن‌ از کرک ظریف مرغوب ساخته شده ، یوغین‌چأکمن‌ هم از کرک زبری ساخته شده است.

ایچمک ‌

ایچمک، اوچمک یا سیلکمه ، یه تن پوش گرمی است که توی فصل های سرد سال استفاده میکنن. ( لباس ترکمنی مردان ) این نوع لباس ها دکمه ای برای بسته شدن ندارن و از قوشاق برای بستنش استفاده میکنن. قوشاق رو مثل شال دور کمرشون میبندن. خود این ایچمک ها چند نوعن:

باغانا ایچمک ، یکی از بهترین نوع ایچمک ها است که از پوست بره یک ماهه ساخته میشود.

سیلکمه ایچمک ، از پوست بره 5 تا 6 ماهه درست میکنن و بهش رنگ زرد میزنن.

ایش ایچمک ، که این هم از پوست گوسفند درست میشود که بیشتر برای استفاده حین کار مناسب است.

پوستین دوزی در اصل وظیفه مردان است که زنان هم در بعضی از قسمت ها شریک میشن و کمک میکنن. برای دوختن هر پوست به پنچ تا شش پوست گوسفند یا هفت تا هشت پوست نیاز است. بعد از این که پوست ها را کندن روی اونها آرد جو و نمک و دوغ می ریزن و شش تا هفت روز زیر آفتاب میگذارن.

بعد از این که پوست ها به خوبی خشک شدن اونها را به خشت و آجر می مالن و در آخر کمی پوست انار ساییده شده و رنگ قرمز و آب به روی آن می ریزن و بعد یک روز هم پوست را با دستانشون نرم میکنن و برش میدهن و در آخر آنرا میدوزن.

پالتون / پالتو

( لباس ترکمنی مردان ) این نوع پوشش هم مناسب فصل های سرد ساله که از پارچه های راه راه به صورت دامنی بلند با آستین های صاف میدوزن و سوراخی هم روی سر آستین های آن قرار میدن. این نوع پوشاک هم دکمه ای ندارد تا از باز شدن لباس جلوگیری کند برای همون با انداختن کمربندی چرمی یا همون قوشاق دور کمرشون میبندن.

قبا

قبا هم به نوعی پوشش مردانه بلند مانند دامن است که از پارچه های راه راه یا ساده استفاده میکنن. با داشتن چاکی با طرح های سنتی ترکمن ( روسری ترکمن ) در دوطرف این لباس ها زیبایی جذابی به پارچه اعمال میکرد. برای بستن این لباس ها هم از کمر بند چرمی یا قوشاق استفاده میکنن.

 کوینک

کوینک هم پیراهن ساده ای بود که بدون یقه یا یقه های بدون دکمه ای داشتن. در این لباس به جای استفاده از دکمه از بندهایی به نام سپ یقه استفاده میکردن.

چئک یقه

چئک یقه یا چاک یقه پیراهنی ساده با یقه های کج داشتن که بهوشن گزک یقه یا اوزیقه میگن. چاک یقه دقیقا در راستایه یقه قرار داشت و برای زیبایی بیشترش از سوزن دوزی های مفصلی به نام جویجه بورون یا همان نوک جوجه ای تزیین میکردن و همینطور سرآستین های گلدوزی شده هم داشتن که بهش گلباغ میگفتن.

قد پیراهن ها هم معمولی بود و جنسشون از چلوار بود. ترکمن ها رسم هایی داشتن که مردان سن بالا میان 50 تا 60 ساله از پیراهن های ساده سفید که نقش نگارهای در کنار یقه و جیب ها، سر آستین ها دارن استفاده کنن.

یاپینجا

پاپیجان پوششی بدون آستین از جنس نمد بود که چوپان ها در فصل سرد سال به دوش می انداختن و در فصل های گرم سال به عنوان سایه بان از آن استفاده میکردن.

شلوار

شلوار های سنتی مردان ترکمن دو نوعن:

بالاق یا تنبان

این نوع شلوارها گشاد و از جنس پنبه ای دوخته میشدن که با منگوله های متفاوت بهش زیبایی میبخشیدن.

جولبار یا شلوار

جولبارها پوششی بودن که مردان کهنسال در مراسمات، از روی تنبان ها میپوشیدن. پارچه جولبار گوگ ماووت یا ماهوت آبی بود که رنگی نیلی داشت. این نوع شلوارها هم با نخ پنبه ای یا همان اوچقورباق یا بند تنبان به دور کمر محکم  می شد که آن را از درون لیفه (جای کمر) شلوار رد می کردن.

کلاه ها

کلاه یکی از مهم ترین فرهنگ های ترکمن هاست که جایگاه خاصی دارد که میتوان به چند نوع آن ها اشاره کرد:

تلپک 

کلاهی است که از پوست گوسفند ساخته میشود که انواع مختلفی دارد. دوومه تلپک ، بوخار تلپک ( نیم گرده و پشم های بلند مشکی و پیچ در پیچ دارد که تا چشم و ابروهای مرد ترکمن رو میپوشاند ) ، شیپیرما تلپک ( این نوع کلاه نسبتا بزرگ است که با پارچه قرمز پوشانده میشود و نوار هایی به شکل (+) به چشم میخورد.)

لباس ترکمنی - ایل آنا شاپ - چارقد - روسری ارزان - روسری نخی - روسری ترکمن - روسری سنتی - خرید شال و روسری - روسری تابستانی - روسری ترکمنی - روسری ترک

بوروک

بوروک یا بوریک درواقع یک عرچینی است که سوزن دوزی های زیبایی رویش شد است که هم مردان و هم زنان از این نوع کلاه استفاده میکنن که در لهجه های مخلف بهشون تاخیا یا تایخا میگن.

پاپوش

لباس های سنتی ترکمن ها با پاپوش یا کفش های خاصی پوشیده شده است ک عبارتن از:

چکمه ‌

یکی از اصلی ترین چکمه های مردان ترکمن، چکمه های چرمی با نوک برگردان است که بهشون ایدیک هم میگن.

چاریق‌ 

کفشی نرم است که چوپان ها از پوست گاو چارقی یا شتر تهیه میکنن. برای پیاده روی ها بخصوص در صحرا ها میتوان از این نوع کفش ها استفاده کرد.

دولاق‌ 

یک نوع جوراب است که از پارچه ای دستبافت و ضخیم استفاده می شود که به دور پا تا زانو میپیچن. که در فصل زمستان مورد استفاده قرار میگیرد.

چپک 

چپک یا یلکن‌ یک نوع پاپوش ( روسری ترکمن ) سبک همانند دمپایی های امروزه است که از پوست شتر درست میشود و در فصل های گرم سیر مورد استفاده قرار میگیرد.

جوراب و گبری 

ترکمن ها از جوراب های ابریشمی و پشمی استفاده مکنن. در گذشته مردان ترکمن نوعی کفش به نام گبری به پا میکردن که امروزه هیچ اثری از آنها نیست.

 

دسته بندی بلاگ
اشتراک گذاری
نوشته های مرتبط

2 پاسخ به “لباس ترکمنی مردان”

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

سبد خرید

هیچ محصولی در سبد خرید نیست.

ورود به سایت